Stress ervaren we allemaal wel eens, wanneer we te laat op een afspraak komen of wanneer we nerveus zijn voor een belangrijke presentatie. Maar wat als stress je leven beheerst en het neigt naar chronische stress? Welke impact heeft dit op je lichaam?
In dit blogbericht leg ik je graag uit wat de gevolgen zijn van stress en hoe je tijdig kan ingrijpen, want ook hier geldt dat voorkomen beter is dan genezen.
Wat is stress?
Om te beginnen even stilstaan bij wat stress precies is. Stress is een reactie van het lichaam op een veranderende situatie waarbij een natuurlijk overlevingsmechanisme in werking treedt. Je hartslag gaat omhoog, je spieren spannen zich op en je ademhaling versnelt. De suikerspiegel in je bloed stijgt en je staat klaar om te reageren. Eigenlijk komt een soort van oerinstinct in ons naar boven.
Stress is trouwens niet per definitie ongezond. Je hebt een bepaalde mate van stress nodig om goed te kunnen functioneren. Pas als de stress te lang duurt of heel heftig is, dan is er sprake van ongezonde stress.
Gezonde versus ongezonde stress
Gezonde of positieve stress ervaren we allemaal af en toe. Het is die spanning die je voelt voor een wedstrijd, een examen, het eerste bezoek aan je toekomstige schoonouders, … Deze stress houdt je alert en gefocust. Zodra de uitdaging achter de rug is, neemt je stresslevel weer af.
Stress wordt evenwel ongezond wanneer er sprake is van onvoldoende herstelmomenten, zoals bij langdurige stress of wanneer de druk chronisch is. We spreken in dit geval van niet-gecompenseerde stress omdat de stressdruk groter is dan je stressweerstand. Je lichaam raakt uit balans omdat de negatieve effecten van de stress niet meer kunnen worden getemperd door andere biologische systemen. Dit kan tot heel wat klachten en zelfs chronische ziektes leiden.
Stress aan de basis van chronische aandoeningen
Een overactief stresssysteem is een sterke katalysator bij de ontwikkeling van chronische ziektes. Door de invloed op de suikerspiegel kan diabetes in de hand worden gewerkt. Stress is ook nefast voor je darmmicrobioom, dat op zijn beurt een sterke impact heeft op je immuunsysteem. Dit verstoord immuunsysteem veroorzaakt chronisch laaggradige ontsteking. Deze ontsteking is een sleutelmechanisme in het ontstaan van tal van chronische aandoeningen, zoals hart- en vaatziekten, maar ook de ziekte van Alzheimer en depressie.
Ook bij een burn-out ligt overmatige stress aan de basis. Op een bepaald moment trekken de hersenen aan de noodrem en leggen ze het stresssysteem volledig lam om verdere schade te vermijden.
Zoals ik in het begin al aangaf: de meeste stress is onschuldig en ons stresssysteem geraakt ook niet snel uit balans. We kunnen best wel tegen een stootje. Maar eenmaal ons stresssysteem uit evenwicht is, verloopt het herstel traag en moeizaam. Beter voorkomen dan genezen dus!
Hoe weet ik of mijn stress ongezond is?
Voel je je de laatste tijd gestresseerd en wil je voor jezelf nagaan of deze stress al dan niet een negatieve impact heeft op jouw lichaam en gezondheid? Dan kan je dit doen aan de hand van verschillende tests:
1. De stressvragenlijst
Aan de hand van een tiental vragen gaan we na hoe het met jouw stressniveau is gesteld. Deze test is natuurlijk subjectief omdat je zelf de vragen moet beantwoorden. Naargelang het moment waarop je de vragenlijst invult, kunnen je antwoorden bovendien sterk verschillen.
2. Speekselcortisolprofiel
Cortisol is hét stresshormoon bij uitstek. Een teveel aan cortisol is dan ook een objectieve indicator van een te hoge stressdruk. Omdat dit hormoon ook jouw dag-nachtritme regelt, vertoont het typische schommelingen doorheen de dag. We willen dus metingen op meerdere tijdstippen. Gelukkig hoeven we daarvoor niet telkens te prikken; we meten het cortisol in je speeksel.
Uiteraard willen we ook een idee van je stressweerstand. Die objectiveren we aan de hand van hormoon DHEA-s. Dit vereist wel een eenmalige bloedname.
Wat kunnen we doen tegen stress?
De beste manier om stress te bestrijden, is jouw levensstijl aanpassen: gezonder gaan leven, met meer aandacht voor slaap, lichaamsbeweging, ontspanning en gezonde voeding is hier cruciaal. Ook ademhalingstechnieken, meditatie en yoga kunnen een krachtig effect hebben. Anderen hebben dan weer nood aan psychologische begeleiding of coaching. Klassieke slaapmedicatie of kalmeermiddelen kunnen helpen om een moeilijke periode te overbruggen, maar mogen nooit gezien worden als een blijvende oplossing.
Hou er rekening mee dat het tijd en geduld vraagt om chronische stress aan te pakken: het is immers niet evident om je leefpatroon blijvend en structureel te veranderen.
Als leefstijlarts help ik je graag om terug grip te krijgen op jouw gezondheid en ongezonde stress uit je leven en uit je lichaam te bannen. Ik leg je hierbij niks op, maar we focussen samen op haalbaarheid en op duurzame resultaten.
Meer weten over mijn aanpak? Ontdek het Apriori-levensstijltraject.
